Nietolerancja pokarmowa wywołana jest przez pokarmy spożywane często i w dużych ilościach, w przeciwieństwie do alergii, gdzie bardzo mała ilość produktu lub składnika daje natychmiastową reakcję. Nietolerancja ujawnia się znacznie wolniej niż alergia, jej objawy są zróżnicowane, przebiegają łagodnie i nasilają się stopniowo. Ustępują najczęściej w krótkim czasie po usunięciu z diety nietolerowanego pokarmu mogą ustąpić.
Do objawów nietolerancji pokarmowej zaliczamy:
- ból głowy
- uczucie zmęczenia
- nudności
- wymioty
- biegunkę
- bóle stawów
Dolegliwości sprzyja niedojrzała bądź uszkodzona przez częste infekcje i antybiotyki błona śluzowa jelit, niewłaściwa motoryka przewodu pokarmowego, zmienna flora bakteryjna, niedostateczna ilość soku żołądkowego. Leczenie dietetyczne nietolerancji pokarmowej polega na wprowadzeniu diety eliminacyjnej, w której wyklucza się na pewien okres produkt dający objawy nietolerancji. Przykładem nietolerancji jest tzw. zespół złego wchłaniania, który najczęściej występuje w postaci choroby trzewnej – celiakii. Choroba ta występuje przeważnie u dzieci między 6 a 12 miesiącem życia, ale może także dotyczyć dorosłych (tzw. choroba trzewna dorosłych).
Celiakia występuje na podłożu genetycznym, jest zaburzeniem wynikającym z nietolerancji glutenu – białka 5 zbóż:
- żyta,
- pszenicy,
- owsa,
- jęczmienia,
- prosa.
Jedynym sposobem leczenia jest zastosowanie diety bezglutenowej, czyli pożywienia, z którego zostaną wykluczone produkty zbożowe zawierające gluten. Bywa, że alergii pokarmowej – uczulenia na gluten, towarzyszy uczulenie na białko mleka krowiego. Wówczas z diety dziecka wyłącza się wszystkie produkty mleczne i wprowadza się preparaty mlekozastępcze, jak Prosobee, Nutramigen i inne.
Posiłki powinny być łatwo strawne, bogate w białko pełnowartościowe (zwierzęce), z ograniczeniem tłuszczu zwierzęcego, bez ostrych przypraw. Cierpiącemu na celiakię dziecku można podawać produkty mączne pochodzenia ryżowego, kukurydzianego, ziemniaczanego i sojowego, pieczywo z mąk bezglutenowych. Jadłospis powinien składać się z pięciu posiłków podawanych regularnie i w niewielkich porcjach. Duże znaczenie ma urozmaicenie potraw i estetyka podania posiłków, ponieważ dzieci chore na celiakię z reguły cierpią na brak apetytu.
Podukty nie zawierające glutenu, które można stosować przy celiakii:
- mleko, produkty mleczne, (jeśli są tolerowane!),
- mięso, szlachetne wędliny, (ale nigdy: kaszanka, pasztetowa, salceson!), podroby, takie jak: wątróbka, płucka, nerki,
- jaja, owoce – wszystkie, jarzyny (poza okresami nasilenia choroby, wówczas z diety wyklucza się owoce i warzywa ciężkostrawne),
- ryż, kukurydza, soja, tapioka, sago, mąka kartoflana, czysta pozbawiona glutenu skrobia pszenna, cukier, miód,
- tłuszcze (ogranicza się masło na rzecz oleju; nie podaje się jednak tłustego mięsa ani smalcu), przyprawy, naturalna kawa (nigdy zbożowa!), herbata, naturalne kakao.
Dozwolone są galaretki, niewskazane są budynie, które mogą zawierać mąkę pszenną. Podobnie zresztą jest z proszkiem do pieczenia, ten należy zastąpić proszkiem bezglutenowym.
Dozwolona jest czekolada pełna, mleczna, (ale te z nadzieniem mogą zawierać mąkę: pyszne "Kasztanki" mają np. nadzienie z masy herbatnikowej, czyli gluten). O rozmaitych krajankach, wafelkach w ogóle nie może być mowy. Utarło się przekonanie, że dieta bezglutenowa jest uciążliwa. Zamiast poddawać się sugestiom, raczej należy skupić się na przeorganizowaniu kuchni i zmianie nawyków żywieniowych. Pamiętajmy: osoba ze zleconą dietą bezglutenową jest zdrowa – jej "przypadłość" to zespół złego wchłaniania określonego białka zwanego glutenem. Przy zakupach, przynajmniej na początku, dobrze mieć własną listę produktów, które są bezpieczne. Nauczmy się pamiętać, że produkty niedozwolone to: kasze – jaglana, manna, jęczmienna, gryczana i mąka z glutenem (np. pszenna, żytnia). Mielonki często zawierają grysik, a sosy i zaprawy także miewają w swym składzie mąkę. Produkty dla osoby z celiakią należy oznakować. Chleb upieczony w domu pokrojony w cienkie kromki, można przechowywać w plastikowych woreczkach w zamrażalniku przez kilka tygodni.
Obecnie w handlu jest duży asortyment gotowych produktów bezglutenowych, jak : pieczywo, ciasto, makarony, kaszki, słodycze, mieszanki różnych rodzajów mąki, z których możemy przygotować w domu atrakcyjne potrawy. Wszystkie produkty bezglutenowe powinny być oznaczone międzynarodowym symbolem "przekreślony kłos" albo posiadać napis: " produkt bezglutenowy".
Rodzina i najbliższe jego otoczenie chorego na celiakię powinno bezwzględnie pamiętać o przestrzeganiu przez niego określonej diety. Dlatego w przedszkolu, w szkole, na obozie, na koloniach, wszędzie tam, gdzie trafia dziecko z celiakią, opiekunowie powinni być powiadomieni, że jest ono w grupie. A dziecko powinno od najmłodszych lat musi uczyć się samokontroli – musi być świadome, iż "łasuchowanie" niestety może wiązać się z nawrotem objawów chorobowych.

                                                                                                                                                                             źródło:www.szpital.legnica.pl/nowa/