Piotr Jasak
Foto: PW(lca.pl)

Co to takiego jest radiologia?

Radiologia i diagnostyka obrazowa zajmuje się szeroko pojętą diagnostyką za pomocą różnych metod. Jedną z nich jest radiologia klasyczna, czyli wykonywanie zdjęć rentgenowskich. Inną jest ultrasonografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny i mammografia.

Najczęściej pacjenci korzystają z badania zwanego potocznie prześwietleniem. Czy wykonywanie zdjęć rentgenowskich jest bezpieczne?

Promieniowanie rentgenowskie w dawkach stosowanych w diagnostyce nie powinno powodować niepożądanych działań. Trzeba jednak pamiętać, że jest to rodzaj promieniowania jonizującego, nie pozostaje więc ono obojętne na komórki żywego organizmu. Dlatego też nie powinniśmy takich badań wykonywać bez potrzeby. Dawki stosowane w diagnostyce radiologicznej są niewielkie i organizm łatwo sobie radzi z tą ilością promieniowania uruchamiając mechanizmy naprawcze. Promieniowanie w większych ilościach może powodować w komórkach nieodwracalne skutki aż do obumarcia komórek.

Jakie schorzenia diagnozujemy za pomocą rentgena?

Głównie klatkę piersiową, czyli wszelkie schorzenia dotyczące płuc takie jak zapalenie płuc, niedodma, odma, rozedma. Kolejne to schorzenia układu krwionośnego, zastój w krążeniu płucnym, serce, powikłania chorób krążeniowo - oddechowych. Diagnozujemy również wszelkie urazy, złamania, zwichnięcia. Oczywiście także wszelkie powikłania u pacjentów onkologicznych, szukanie przerzutów nowotworowych. U kobiet za pomocą mammografii wykonujemy diagnostykę piersi.

Czy promieniowanie działa jednakowo na wszystkie narządy człowieka?

Wpływ promieniowania jonizującego na organizm jest uzależniony nie tylko od dawki promieniowania, ale także od narządu, który na nie narażony. Takie narządy jak krew, szpik kostny, komórki nabłonka przewodu pokarmowego, tarczyca, narządy rozrodcze, jądra czy jajniki są bardziej promienioczułe, niż na przykład kości, oczywiście po okresie wzrostu. Nie bez znaczenia jest także wiek pacjenta. Młode komórki są bardziej promienioczułe, niż komórki osób dorosłych. Promieniowanie rentgenowskie ma też wpływ na rozwój płodu.

Czy kobiety w ciąży mogą zatem wykonywać badania rentgenowskie, czy też powinny go unikać?

Tak jak wspomniałem promieniowanie jonizujące ma szkodliwy wpływ na płód, dlatego nie powinno się wykonywać badań u kobiet w ciąży. Wyjątek mogą stanowić przypadki kiedy istnieje bezwzględne wskazanie wykonania takiego badania, a korzyść z jego wykonania jest większa, niż ewentualne narażenie rozwijającego się płodu na niekorzystne działania promieniowania jonizującego. Nawet u kobiet w wieku rozrodczym, czy tych, które planują zajście w ciążę, powinno się takie badanie wykonywać w pierwszej fazie cyklu menstruacyjnego, czyli w czasie pierwszych dwóch tygodni po miesiączce.

Od kiedy można wykonywać badania rentgenowskie u dzieci?

Badania rentgenowskie stosuje się u dzieci w każdym wieku. Wykonuje się je u noworodków, nawet u wcześniaków. Pamiętać jednak należy, że badanie musi zlecić lekarz.

Czy do badania trzeba się przygotowywać w jakiś specjalny sposób?

Nie, poza kilkoma wyjątkami. Na zdjęcie kręgosłupa lędźwiowego, czy jamy brzusznej pacjent musi przyjść na czczo, a w przeddzień badania powinien zachować lekkostrawną dietę. Badanie jest wówczas łatwiejsze do interpretacji, ponieważ unikamy gazów jelitowych, które mogą przesłaniać radiologowi ocenę narządów będących przedmiotem badania.

Pamiętajmy!
Badania rentgenowskie powinny być wykonywane wówczas, kiedy istnieje taka potrzeba. Żeby je wykonać zawsze potrzebne jest skierowanie od lekarza.